Czym są inteligentne systemy transportowe (ITS)?
Rozwiązania zaliczane do inteligentnych systemów transportowych stosuje się, aby uzyskiwać określone korzyści – m.in. poprawę bezpieczeństwa podroży, skrócenie czasu przejazdu, bardziej efektywne wykorzystanie sieci transportowej.
O inteligentnych systemach transportowych mówimy wtedy, gdy mamy do czynienie z rozwiązaniami które pozyskują informacje, umiejętnie je przetwarzają, a następnie wykorzystują w taki sposób, aby uzyskać oczekiwany cel. Przykładem może być automatyczna informacja dla podróżnych o wystąpieniu zdarzenia na drodze. Poprzez czujniki dokonujące pomiarów ruchu drogowego pozyskiwane są dane o aktualnych warunkach ruchu. Dane te są na bieżąco analizowane przez system, a w przypadku wykrycia zmian wskazujących na powstanie zatoru na drodze, uruchamiana jest odpowiednia procedura na znakach o zmiennej treści. Polega ona na wyświetleniu sekwencji komunikatów ostrzegających kierowców o zdarzeniu, odległości od niego wraz z zaleceniem jak postępować (ograniczenie prędkości, rekomendowany objazd).
(otwórz w nowej zakładce)Jest to zaledwie przykład zastosowania pojedynczej funkcjonalności ITS. Dostępnych rozwiązań jest wiele. Mogą one być realizowane w formie złożonych systemów bądź mniejszych wyspecjalizowanych funkcjonalności. W przypadku dróg rozwiązania ITS przede wszystkim bazują na bieżących danych o warunkach ruchu, stanie infrastruktury drogowej, warunkach meteorologicznych. Na podstawie analizy tych danych przekazywane są ostrzeżenia, zalecenia i instrukcje, czy też wprowadzana jest nowa organizacji ruchu. Informacje te przekazywane są w chwili wystąpienia zdarzenia. Wykorzystanie rozwiązań ITS umożliwia też bardziej efektywne realizowanie prac związanych z utrzymaniem dróg, poprawia skuteczność współpracy i innymi służbami, np. w czasie wystąpienia zdarzeń kryzysowych, umożliwia koordynację działań z innymi zarządcami dróg poprzez automatyczną wymianę posiadanych informacji.
Aby ITS mogły funkcjonować niezbędne jest wyposażenie dróg w określone urządzenia – czujniki pomiarowe, kamery, stacje meteorologiczne, znaki zmiennej treści – wraz z konstrukcjami wsporczymi, wykonanie sieci komunikacyjnej, zapewnianie oprogramowania oraz stworzenia zaplecza dla osób nadzorujących funkcjonowanie systemu.
Formalną definicję ITS odnajdziemy w ustawie o drogach publicznych. Zgodnie z nią jako ITS należy rozumieć: systemy wykorzystujące technologie informacyjne i komunikacyjne w obszarze transportu drogowego, obejmującym infrastrukturę, pojazdy i jego użytkowników, a także w obszarach zarządzania ruchem i zarządzania mobilnością, oraz do interfejsów z innymi rodzajami transportu.
W zależności od funkcji lub celu stosowania ITS wyróżniamy usługi ITS, które również są zdefiniowane w ustawie jako: dostarczanie aplikacji ITS (narzędzi operacyjnych zastosowania ITS) w określonych ramach organizacyjnych i operacyjnych, w celu zwiększenia bezpieczeństwa użytkowników w obszarze transportu drogowego, efektywności i wygody ich przemieszczania się, a także ułatwiania lub wspierania operacji transportowych i przewozowych.
Powyższe definicje jako, że odnoszą się do regulacji związanych z drogami dotyczą wprost zastosowania ITS w transporcie drogowym. W istocie ITS wspomagają nie tylko transport drogowy, ale również kolejowy, lotniczy czy morski.
Inteligentne systemy transportowe pozwalają osiągnąć wymierne korzyści związane z poprawą bezpieczeństwa oraz lepszym wykorzystaniem sieci transportowej przy stosunkowo niedużych nakładach finansowych. Z tego względu dokumenty strategiczne określające kierunki i zasady rozwoju sieci transportowych, zarówno na poziomie europejskim jak i krajowym, wskazują rozwiązania ITS jako ważny komponent nowoczesnego transportu.